Rasyonel ilaç
kullanımı, bir dizi unsurun akılcılığı ile hayata geçebilmesi mümkündür.
Söz konusu unsurlar; ilacın akılcı seçimi, ilaç lojistiğinin
akılcılığı, reçete yazma sürecinin akılcılığı, reçete yanıtlama
sürecinin akılcılığı, ilaçların akılcı kullanımı, ilaç bilgisi
desteğinin akılcılığı, ilaç yönetiminin akılcılığı yani farmaekonomidir.
Reçetenin karşılanması sırasında hastalara yeterli bilginin sunulması
ve tedaviye verilen cevabın değerlendirilmesi de akılcı ilaç
kullanımının gereklerindendir. Bu unsurları biraz daha detaylı incelemek
gerekirse akılcı ilaç kullanımının temel ilkelerini şöyle
sıralayabiliriz;
Hasta sorunun tanımlanması, en iyi şekilde anemnez alınması tedavi amaçlarının belirlenmesi
İlaç tedavisi gerekli mi?” sorusunu sormak,
Hastanın kullandığı diğer ilaçları ve alışkanlıklarını sorgulamak
Ölçütlere göre etkili kişisel ilacı seçmek.
İlaç seçiminde dikkat edilecek unsurlar
Etkinlik (yeterli
doz, süre) hastanın yaşı, ağırlığı, hastalığa bağlı karaciğer ve böbrek
gibi organlarının yeteneklerinde oluşan değişmeler, ilaca toleransı,
hatta genetik yapısı ve cinsiyeti zaman-doz süresini hesaplarken göz
ardı edilmemelidir.
Güvenlilik ( yan etkileri, ilaç etkileşimi, güvenli doz aralığının geniş olması)
Uygunluk (kontrendikasyonları, saklama ve kullanım kolaylığı)
Tedavi maliyeti açısından en uygunun seçimidir. Tedavide az sayıda ama özellikleri iyi bilinen ilaçlar kullanılmalıdır.
Düzenli olarak
tedavi gözden geçirilmeli ve gereksiz ilaçlar tedaviden çıkarılmalıdır.
Yeni ilaç eklenmesi, hastanın yaşam kalitesini arttırıyorsa, yarar
/zarar oranı hesaplanarak tercih edilmelidir.
Hastanın tedaviye uyumu arttırılmalıdır.
Hasta ve/ya da yakınları ile hekim arasında iyi iletişim gereklidir.
AKILCI İLAÇ KULLANIMI, bir hastalığın önlenmesi, kontrol altına alınması veya tedavi edilmesi için bir ilacın kullanılmadan önce MUTLAKA 5 YÖNDEN DOĞRU olduğundan emin olmaktır.
Doğru ilaç
Doğru kişi için
Doğru miktarda
Doğru zamanda
Doğru şekilde (yutma, çiğneme gibi).
AKILCI İLAÇ KULLANIMI İÇİN;
İlaç, hekim önerisi ve eczacının uyarısı doğrultusunda kullanılmalı,
İlaçların nasıl kullanılacağı ve saklanacağı tam olarak öğrenilmeli ve eksiksiz olarak uygulanmalı,
Dalgınlıkla ilacın alımıyla ilgili unutkanlık gelişebileceğini düşünüyorsanız hatırlatma için bazı düzenlemeler yapılabilir.
Hekim ve eczacı ile görüşüldüğünde, en son kullanılan ilaçlar belirtilmeli,
Bünyedeki alerjik durumlar sağlık personeline bildirilmeli,
İlacın yan etkileri konusunda hekim ve eczacıdan bilgi alınmalı,
İlaç kullanımı yarıda kesilmemeli,
İlaç kullanırken alkollü içkiler tüketilmemeli,
Hamilelik süresince ve emzirme döneminde hekime danışmadan hiçbir ilaç kullanılmamalı,
İlaçlar kilit altında ve çocukların ulaşamayacağı yerlerde muhafaza edilmeli,
Komşunuza iyi gelen bir ilacın size zarar verebileceğini unutmayınız.
Son kullanma tarihi geçmiş olan ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.
Tüm bu koşullara uyulduğu takdirde, akılcı ilaç kullanımı konusunda kişinin sorumluluğu tamamen olmasa da azalmış olacaktır.
İlaç kullanılmaya başlamadan önce, hekim ve eczacıya SORUN!
Bu ilacı niçin kullanmam gerekir?
İlacı doğru biçimde kullanmazsam ne olur?
İlacı nasıl hazırlayacağım? (sulandırma, suya atma, çalkalama gibi)
İlacı günün hangi saatlerinde kullanacağım?
İlaç tedavim kaç gün sürecek?
İlacı kullanırken kaçınmam gereken yiyecek ve içecekler var mı?
Tedavim sırasında istenmeyen bir etkiyle karşılaşırsam ne yapmalıyım?
İlacımı nasıl (hangi şartlarda) saklamam gerekiyor?
Akılcı olmayan ilaç kullanımının ortaya çıkardığı SONUÇLAR;
Hastanın tedavisinde yetersiz kalınması,
İstenmeyen etki riskinde artış,
İlaç etkileşmeleri olasılığında artış,
Gereksiz tedavi maliyeti, işten kalma ve kazanç kaybı gibi ekonomik zararlar,
İlaç tedavisinin kalitesinin düşmesi, bunun kaçınılmaz sonucu olarak hasta sayısının ve ölüm oranının artması
Boşa kaynak harcanması, ve bunun sonucunda temel ilaçlara ulaşabilirliğin azalması,tedavi maliyetinin yükselmesi
Acil ve temel ilaçlara karşı direnç gelişmesi, bunun sonucu olarak ta tedavinin ekonomik ve sosyal maliyetinin artması
Yan etki riskinin artması
Hastaların ilaç bağımlısı olması veya ilaca ihtiyaç olmadığı halde ilaca olan talebin artması gibi psiko-sosyal etkiler.
İlaç kullanımı denildiğinde dört unsur; hasta, hekim, eczacı, hemşire ve diğer sağlık personeli söz konusudur. Bu dört unsurun sürekli eğitimi bilgilerinin güncellenmesi akılcı ilaç kullanımında önemli faktördür.
Hastanın doğru
yönlendirilmesinden eczacı sorumludur. Eczacı hekimin
önerilerini hastaya eksiksiz ve doğru bir şekilde aktarmaktan
sorumludur. Amaç toplum üzerinde yanlış ilaç kullanmaktan kaynaklanan
ekonomik ve sosyal yükün azaltılması, fizyolojik, biyolojik ve
psikolojik zararın önlenmesidir. Kullanılan ilaçların tüm olası
etkilerine ilişkin açıklamaların danışılması ve bireysel bazda hastanın
ilaca yönelik bakımı eczacıya aittir.
Karasu Devlet Hastanesi
olarak akılcı ilaç kullanımı stratejilerimizde hasta, hekim, eczacı ve
hemşire iletişimimizi güçlü tutup, hastalarımızı en doğru şekilde
bilgilendirmek adına çaba sarf etmekteyiz. İlaç yönetimi yani
farmaekonomi odaklı çalışıp, tedavi süresince kullanım maliyetlerini
optimum koşullarda ayarlamaktayız. Bizler akılcı ilaç kullanmanın ucuz
ya da indirimli ilaç kullanmak olmadığının bilincinde olup, hasta
odaklı, hastanın tedavi sürecindeki uyumunu arttıracak şekilde akılcı
ilaç kullanımını ilke edinmiş bulunmaktayız.
Hastanemizde
Haziran ayının ilk haftası Akılcı iLaç Kullanımı Standı kurularak
hasta/hasta yakınlarımızın farkındalığını arttırma çalışmaları Eğitim
Birimi ve Hastane Eczacımız Murat İşgördü işbirliğinde
gerçekleştirilmiştir.